ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ 

ΤΟΥ ΣΕΒΑΣΜΙΩΤΑΤΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ 

ΝΑΥΠΑΚΤΟΥ ΚΑΙ ΑΓΙΟΥ ΒΛΑΣΙΟΥ

ΙΕΡΟΘΕΟΥ 

ΣΤΟΝ «ΕΚΚΛΗΣΙΟΛΟΓΟ»

Σημαντική συνέντευξη παραχώρησε ο λόγιος και πολυγραφότατος Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου π. Ιερόθεος στον εκδότη της εβδομαδιαίας εφημερίδος «Ο Εκκλησιολόγος» των Πατρών Αλέξανδρο Κολλιόπουλο.

1. Ἐρώτηση: Σεβασμιώτατε, ἄν συμφωνεῖτε, θά θέλαμε νά ξεκινήσουμε ἀπό τήν ἐπικαιρότητα.

Πολύς κόσμος ἀνησυχεῖ ὅτι ἐπίκειται ἕνωση τῆς Ὀρθό­δοξης Ἐκκλησίας μέ τούς Παπικούς χωρίς ὅρους καί προϋπο­θέσεις.

Σᾶς παρακαλοῦμε, ξεκαθαρίστε μας πότε καί πῶς εἶναι δυνατή ἡ ἕνωση μέ τούς Δυτικούς; Ὑπάρχουν, ἰσχύουν καί στό χῶρο τῆς Ἐκκλησίας οἱ «κόκκινες γραμμές», πού ἄν παραβια­σθοῦν, τότε ὁμιλοῦμε γιά προδοσία τῆς πίστεως;

Ἀπάντηση: Πάντοτε προσευχόμαστε στήν Ἐκκλησία γιά τήν ἕνωση τῶν Ἐκκλησιῶν, ἰδίως γιά τήν «ἑνότητα τῆς πίστεως καί τήν κοινωνία τοῦ Ἁγίου Πνεύματος». Μάλιστα στήν θεία Λειτουργία τοῦ Μεγάλου Βασιλείου, παρακαλοῦμε τόν Θεό ἀμέσως μετά τήν μεταβολή τοῦ ἄρτου καί τοῦ οἴνου σέ Σῶμα καί Αἷμα Χριστοῦ: «τούς ἐσκορπισμένους ἐπισυνάγαγε, τούς πεπλανη­μένους ἐπανάγαγε καί σύναψον τῇ ἁγίᾳ σου καθολικῇ καί ἀποστολικῇ Ἐκκλησίᾳ», δηλαδή προσευχόμαστε νά ἐπιστρέψουν οἱ πεπλανημένοι στήν Ἐκκλησία. Δέν εἶναι δυνατόν νά προσευχόμαστε μέ αὐτά τά λόγια στήν θεία Λειτουρ­γία καί στήν πράξη νά ἐπιδιώκουμε τήν ἕνωση χωρίς ὅρους καί προϋποθέσεις, χωρίς νά ἀντιμετωπισθοῦν τά δογματικά θέματα. Τό lex orandi συνδέεται στενά μέ τό lex credendi.

Ὁ Γέροντας Σωφρόνιος τοῦ  Ἔσσεξ μοῦ ἔλεγε ὅτι ὅποιος κάνει λόγο γιά «ἕνωση τῶν Ἐκκλησιῶν» χωρίς νά τηροῦνται οἱ βασικές ὀρθόδοξες καί ἐκκλησιολογικές προϋποθέσεις, δηλαδή ἡ τήρηση τῶν δογμάτων, αὐτός δέν γνωρίζει οὔτε τό ὕψος τῆς ὀρθοδόξου θεολογίας, πού εἶναι ἡ θέωση, οὔτε τό βάθος στό ὁποῖο ἔφθασαν ὁ Παπισμός καί οἱ Προτεστάντες μέ τήν ἀπομάκρυνσή τους ἀπό τήν θεολογία τῶν Προφητῶν, τῶν Ἀπο­στόλων καί τῶν Πατέρων, ἀπό τήν Ἀποκάλυψη αὐτοῦ τοῦ Ἴδιου τοῦ Χριστοῦ, τοῦ ἀσάρκου καί σεσαρκωμένου Λόγου.

Ἔτσι, ἄν δέν ἀντιμετωπισθῆ θεολογικά ἡ αἵρεση τοῦ actus purus, δηλαδή ἡ αἱρετική ἄποψη ὅτι στόν Θεό ταυτίζεται ἡ ἄκτιστη οὐσία μέ τήν ἄκτιστη ἐνέργεια, ὁπότε ὁ Θεός ἔρχεται σέ ἐπικοινωνία μέ τήν κτίση καί τόν ἄνθρωπο μέ κτιστές ἐνέργειες, δέν μπορεῖ νά γίνη λόγος γιά τήν λεγομένη «ἕνωση τῶν Ἐκκλησιῶν». Ἀπό τήν αἵρεση αὐτή προέρχονται ὅλες οἱ ἄλλες αἱρέσεις, μεταξύ τῶν ὁποίων τό filioque, τό ἀλάθητο καί τό πρωτεῖο τοῦ Πάπα κ.ἄ. 

2. Ἐρώτηση: Ἀπό τήν ἐπικαιρότητα καί ἡ δεύτερη ἐρώτηση:

Εἶναι ἀλήθεια ὅτι μέ τό ἀντιρατσιστικό νομοσχέδιο πού ἔχει ψηφισθεῖ δέν μποροῦν οἱ κήρυκες τῆς Ἐκκλησίας νά στη­λιτεύουν ἀνήθικα ἁμαρτήματα καί νά ἐπισημαίνουν ὅτι θρησκεύματα, ὅπως ὁ ἰσλαμισμός, δέν εἶναι ὁδός σωτηρίας τῶν ἀνθρώπων; Θά παύσει ἡ Ἐκκλησία νά παρουσιάζει τήν αἰώνια ἀλήθεια τοῦ Εὐαγγελίου καί τῶν Πατέ­ρων;

Ἀπάντηση: Ἡ Ἐκκλησία δέν δεσμεύεται ἀπό κανέναν στό νά λέγη τήν ἀλήθεια οὔτε καί ἀπό τόν νόμο. Οἱ ἅγιοι διά μέσου τῶν αἰώνων ὁμολογοῦσαν τήν ἀλήθεια, κήρυτταν τήν μετάνοια, παρουσίαζαν τήν διδασκαλία τοῦ Χριστοῦ. Κατά τήν διάρκεια τῆς εἰδωλολατρικῆς Ρωμαϊκῆς Αὐτοκρατορίας οἱ Ἀπόστολοι, οἱ Πατέρες καί οἱ Μάρτυρες θυσία­σαν τήν ζωή τους γιατί δέν ἤθελαν νά ἐφαρμόσουν τούς νόμους τοῦ Κράτους πού εἶναι ἀντίθετοι μέ τό θέλημα τοῦ Θεοῦ.

Βέβαια, χρειάζεται καί ἐμεῖς μαζί μέ τό ὁμολογιακό πνεῦμα, τό ὁποῖο δυστυχῶς μειώθηκε ἀπό τούς σύγχρονους Χριστιανούς –Κληρικούς καί λαϊκούς– νά ἔχουμε καί κάποια διά­κρι­ση, γιά νά ξεχωρίζουμε τήν ὀρθόδοξη ὁμολογία ἀπό τήν ἐμπάθεια, τήν μαρτυρία τῆς πίστεως ἀπό τήν ἀνάμειξη σέ πολι­τικές σκοπιμότητες. Πάντοτε ἡ ὁμολογία γιά νά εἶναι ἀληθινή πρέπει νά προέρχεται ἀπό καθαρή καρδιά καί κυρίως ἀπό ἀγάπη γιά τόν Θεό καί τούς ἀνθρώπους. 

3. Ἐρώτηση: Συμπληρώνονται πέντε χρόνια ἀπό τήν οἰκονομική κρίση πού ταλαιπωρεῖ τήν πατρίδα μας. Βλέπετε νά ἔχουν συνειδητοποιήσει ἡ Πολιτεία καί ὁ Λαός ὅτι ἡ κρίση ἔχει αἴτια ἠθικά καί πνευματικά; Διαπιστώνετε νά ὑπάρχει στροφή πρός τή ζωή πού ὑποδεικνύει ἡ Ἐκκλησία; Ἄν δέν ἔχει ἀλλάξει κάτι, πού μπορεῖ νά ὁδηγηθοῦμε;

Ἀπάντηση:  Ἡ κρίση ὅπως ἔχει τονισθῆ ἀπό πολλούς καί ἔγινε κοινός τόπος εἶναι πράγματι ἠθική καί πνευματική. Οἱ περισσότεροι ἄνθρωποι προτιμοῦν τό ἀτομικό συμφέρον παρά τό κοινό καλό, διακατέχονται ἀπό τήν φιλαυτία καί τήν ἰδιοτέλεια καί ὄχι ἀπό τήν φιλοθεΐα καί τήν φιλανθρωπία, διακρίνονται ἀπό τήν εὐδαιμονία τοῦ καταναλωτισμοῦ καί ὄχι τήν ἀσκητικότητα τοῦ Εὐαγγελίου, κυριαρχοῦνται ἀπό τήν προτεσταντική ἠθική καί ὄχι ἀπό τήν ὀρθόδοξη ἀσκητική. Ἐκεῖ βρίσκεται τό πρόβλημα.

Σήμερα μέ τόν τρόπο πού διοργανώνεται ἡ κοινωνία ἐπικρατεῖ ἡ λεγόμενη κεφαλαιοκρατία πού εἶναι «ἡ θρησκεία τῆς φιλαργυρίας» μέ τήν «προτεραιότητα τοῦ χρηματικοῦ κέρδους», «τό δικαίωμα τῆς ἀτομικῆς ἰδιοκτη­σίας», «τήν προτεραιότητα τοῦ ἀτομικοῦ συμφέροντος». Αὐτή ἡ «θρησκεία τῆς φιλαργυρίας» ἔχει δικούς της «ναούς», πού εἶναι οἱ λεγόμενες ἀγορές, ἔχει δικούς της «ἀποστόλους καί ἱερεῖς», πού εἶναι οἱ χρηματιστές καί οἰκονομολόγοι, ἔχει δικό της «εὐαγγέλιο», πού προτρέπει τούς ἀνθρώπους στήν συσσώρευση ὑλικῶν ἀγα­θῶν, καί ἔχει δικούς της «ὀπαδούς-λάτρεις», πού εἶναι οἱ καταναλωτές.

Τό θέμα, λοιπόν, δέν εἶναι ἁπλῶς νά δώσουμε κάποια τρόφιμα στόν λαό, ἄν καί αὐτό πρέπει νά τό κάνουμε, ἀλλά νά ἀγωνισθοῦμε γιά τήν ἀνατροπή αὐτῆς τῆς «θρησκείας τῆς φιλαρ­γυρίας» πού εἶναι τό «πνεῦμα τοῦ καπιταλισμοῦ». Ἄν δέν τό κάνει αὐτό ἡ Ἐκκλησία, τότε ἁπλῶς στηρίζει τό σύστημα τῆς διαφθορᾶς καί τήν ἀντιευαγγελική νοοτροπία.

Προσωπικά πιστεύω ὅτι τελικά τό πρόβλημα πού μαστίζει τήν Πατρίδα μας εἶναι πρωτίστως γεωπολιτικό, δηλαδή συνδέεται μέ τά πολιτικά καί οἰκονομικά συμφέροντα τῶν μεγάλων Κρατῶν γιά τήν περιοχή. Ἀλλά θά ἤθελα νά παραμείνω μόνον στά θεολογικά αἴτια, πού εἶναι ἡ ἀντιευαγγελική ζωή.

4. Ἐρώτηση: Πῶς μπορεῖ ἡ Ἐκκλησία νά ἐμπνεύσει τό αὐθεντικό ὅραμα ζωῆς γιά τόν ἄνθρωπο, πού εἶναι ἡ ἁγιότητα, ὥστε νά νιώσει ὁ καθένας ἕναν ἀναβασμό μέσα στήν ἀγωνία, ἔνταση καί ἀνησυχία τῆς ἐποχῆς μας;

Ἀπάντηση: Αὐτό θά γίνη, ὅταν ἐμεῖς οἱ Κληρικοί παντός βαθμοῦ ἀποκτήσουμε εὐαγγελικό ἦθος καί πατερικό φρόνημα, ὅταν ἐφαρμόζουμε γιά παράδειγμα τήν ἐπί τοῦ ὄρους ὁμιλία τοῦ Χριστοῦ. Σήμερα ὁ κόσμος χρειάζεται Κληρικούς μέ ἀσκητική ζωή, ὀρθόδοξη βιοτή, πατερικό καί μαρτυρικό πνεῦμα.

Αὐτό τό βλέπουμε αὐθεντικά στήν «ἱερά ἱστορία» πού εἶναι τά συναξάρια τῆς Ἐκκλησίας, δηλαδή οἱ βίοι τῶν ἁγίων, τά τροπάρια τῆς λατρείας, ἡ ἐσωτερική μαρτυρία τῆς θείας Λειτουργίας. Ἄν καθημερινά ἐμπνεόμαστε ἀπό αὐτήν τήν «ἱερά ἱστορία» τῆς Ἐκκλησίας, τότε θά μπορέσουμε νά τήν μεταγγίσουμε σέ αὐτούς πού τήν ἀναζητοῦν. Δυστυχῶς, κάθε μέρα ὑμνοῦμε μάρτυρες καί ἀσκητές, εἰσερχόμενοι στούς Ναούς βλέπουμε τά ἁγιασμένα πρόσωπά τους, καί ὁ τρόπος τῆς ζωῆς μας διαφέρει ἀπό τόν δικό τους.

Τελικά, πιστεύω ὅτι ὁ ὀρθόδοξος ἡσυχασμός καί ἡ ὀρθό­δο­ξη νηπτική ζωή εἶναι ἐκεῖνο πού δείχνει στούς ἀνθρώπους τήν μέθοδο τῆς ἁγιότητος, τόν τρόπο μέ τόν ὁποῖο θά ζήσουμε τήν διδασκαλία τοῦ Χριστοῦ καί τήν μαρτυρία τῆς Ἐκκλησίας, τό «πῶς» τῆς Χριστιανικῆς ζωῆς, πράγμα πού ἰσχύει γιά ὅλους τούς Χριστιανούς, τηρουμένων τῶν ἀναλογιῶν. Συνήθως, ἐμεῖς περιοριζόμαστε στό «τί» εἶναι ὁ Θεός καί ὄχι στό «πῶς» θά ἑνωθοῦμε μαζί Του. Αὐτό τό «πῶς» χρειάζεται σήμερα νά προσφέρη ἡ Ἐκκλησία στούς ἀνθρώ­πους πού τό ἔχουν ἀνάγκη.

5. Ἐρώτηση: Σεβασμιώτατε, τό βιβλίο πού σᾶς ἔκανε γνωστό σ’ ὅλον τόν κόσμο εἶναι «ἡ Ὀρθόδοξη Ψυχοθεραπεία». Πέστε μας τί σημαίνει ὁ ὅρος αὐτός καί ἄν ἡ ἐφαρμογή αὐτῆς τῆς ψυχοθεραπείας καταργεῖ τήν θεραπευτική ἀγωγή.

Ἀπάντηση: Δέν εἶναι τό μόνο γνωστό βιβλίο μου στόν κόσμο, ἀφοῦ πολλά βιβλία μου ἔχουν μεταφρασθῆ, μέ πρωτο­βουλία τῶν ἰδίων τῶν μεταφραστῶν σέ ὁλόκληρο τόν κόσμο καί μάλιστα σέ 24 γλῶσσες. Πολλές φορές διερωτῶμαι: τί εἶναι ἐκεῖνο πού κάνει τούς ἀνθρώπους ἀπό ὅλα τά Κράτη, τίς φυλές καί τίς Ἠπείρους νά ἐνδιαφέρωνται γιά νά μεταφράσουν τά βιβλία αὐτά. Νομίζω εἶναι ἡ ἐπικαιρότητα τῆς ὀρθοδόξου διδασκαλίας καί κυρίως τῆς ἡσυχαστικῆς παραδόσεως πού κάνει λόγο γιά τήν μέθοδο πού μποροῦμε νά χρησιμοποιήσουμε γιά νά γνωρίσουμε τόν Θεό καί νά γίνουμε πραγματικά ἄνθρωποι.

Εἰδικά τό βιβλίο αὐτό πού ἀναφέρατε, μέ τίτλο «Ὀρθό­δοξη Ψυχοθεραπεία», στήν πραγματικότητα παρουσιάζει τήν νηπτι­κή καί ἡσυχαστική παράδοση τῆς Ἐκκλησίας πού κάνει λόγο γιά τήν θεραπεία τῶν λογισμῶν, τῶν παθῶν, τοῦ νοῦ, τῆς καρδίας κλπ. Μάλιστα, τό ἀμέσως ἑπόμενο βιβλίο ἀπό αὐτό εἶναι τό βιβλίο μέ τίτλο «Ἡ ἰατρική ἐν πνεύματι ἐπιστήμη» καί εἶναι ἡ πρακτική ἐφαρμογή τοῦ πρώτου. Καί τά δύο αὐτά βιβλία δείχνουν τήν ἐπικαιρότητα τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, πού ξεπερνᾶ τά προβλήματα πού προέρχονται τόσο ἀπό τόν ὀρθολο­γισμό-σχολαστικισμό, ὅσο καί ἀπό τόν ἠθικισμό πού βασανίζουν τούς δυτικούς ἀνθρώπους.

Βεβαίως, ἡ ὀρθόδοξη ψυχοθεραπεία δέν μπορεῖ νά καταργήση τήν ἐπιστή­μη, καί τίς νευρολογικές ἀνάγκες τῶν ἀνθρώπων. Ἁπλῶς οἱ Πνευματικοί Πατέρες πρέπει νά συνεργάζονται μέ τούς εἰδικούς ἰατρούς.

6. Ἐρώτηση: Ἡ ἐργασία σας γιά τήν Ἀποκάλυψη τοῦ Ἰωάννου ἀπεκάλυψε κάποιες ἀναλογίες, πού ἔχει ἡ Ἀποκάλυψη μέ τήν Θεία λειτουργία πού βιώνουμε κάθε Κυριακή. Σᾶς παρακαλοῦμε νά τίς ἀπαριθμήσετε ἔστω ἐπιγραμματικά, γιατί πιστεύουμε ὅτι αὐτή ἡ προσέγγιση φυγαδεύει τόν φόβο γιά τό μέλλον τῆς ἱστορίας.

Ἀπάντηση: Μελετῶ γιά πολλά χρόνια τήν Ἀποκάλυψη τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Θεολόγου, πολλές φορές ἔκανα ἑρμηνευτι­κές ἀναλύσεις σέ ὁμιλίες πρός τούς ἀνθρώπους. Μέ τήν πάροδο τοῦ χρόνου διεπίστωσα δύο σημεῖα.

Τό πρῶτον, ὅτι ὅσα εἶδε ὁ Εὐαγγελιστής Ἰωάννης καί κατέγραψε στήν Ἀποκάλυψη ἐπηρέασαν σέ μεγάλο βαθμό τήν λειτουργική καί λατρευτική πράξη τῆς Ἐκκλησίας, τήν εἰκονο­γραφία καί γενικά τίς ἐκκλησιαστικές τέχνες, ὅπως γιά παράδειγμα τό σύνθρονο, τήν Ἁγία Τράπεζα μέ τά λείψανα τῶν μαρτύρων, τήν ψαλμωδία κλπ.

Τό δεύτερον σημεῖο εἶναι ὅτι αὐτά πού εἶδε ὁ Εὐαγγελι­στής Ἰωάννης εἶναι ἡ οὐράνια λατρεία, ἡ οὐράνια θεία Λειτουργία, ὅπου ἀνυμνεῖται ὁ καθήμενος ἐπί τοῦ θρόνου καί τό «ὡς ἐσφαγ­μένον ἀρνίον» ἀπό τούς Πρεσβυτέρους, τά ζωντανά ὄντα, τούς ἀγγέλους, τούς μάρτυρας, τούς ὁσίους. Ὅλη ἡ διήγηση τῆς Ἀποκαλύψεως δείχνει τό διάγραμμα τῆς οὐράνιας Λειτουργίας καί τό τί γίνεται ἔξω ἀπό αὐτήν, τήν λεγόμενη παραλειτουργία. Στήν θεία Λειτουργία ὑμνεῖται τό Ἀρνίον ἀπό τούς φίλους Του, καί στήν παραλειτουργία κυριαρχεῖ τό θηρίον μέ τούς ὀπαδούς του. Ἡ τελική ἔκβαση εἶναι ἡ νίκη τοῦ Ἀρνίου ἐπί τοῦ θηρίου καί τῶν φίλων τοῦ Ἀρνίου ἐπί τῶν ὀπαδῶν τοῦ θηρίου, καί ὅτι ὅσοι συνδέονται μέ τόν Χριστό ἀπό τώρα μετέχουν τῆς οὐράνιας θείας Λειτουργίας καί αὐτό εἶναι ἡ πρώτη ἀνάσταση καί προ­χωροῦν στήν δεύτερη ἀνάσταση πρός τόν μυστικό γάμο μέ τό Ἀρνίο, τήν καινή κτίση, τήν νέα Ἱερουσαλήμ.

Πάντως, ὅταν διαβάση κανείς προσεκτικά τήν Ἀποκάλυψη μέσα ἀπό αὐτήν τήν προοπτική μπορεῖ νά δῆ ὅτι αὐτό τό ἱερό βιβλίο ἔχει ἐπηρεάσει τήν διάταξη τῆς θείας Λειτουργίας πού γίνεται στούς Ἱερούς Ναούς, καί θά διαπιστώση ὅτι ἡ θεία Λειτουργία εἶναι «σύνοδος οὐρανοῦ καί γῆς», οὐρανίων καί ἐπιγείων, ζώντων καί κεκοιμημένων.

7. Ἐρώτηση: Ἄν ἰσχύει τό Πατερικό ὅτι ὁ σκοπός τῆς Ἀγωγῆς καί τῆς Παιδείας εἶναι ὁ σκοπός τῆς ζωῆς, τότε πῶς τό πέτυχε ὁ Ἅγιος Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός πού ἐφέτος ἑορτάσαμε τά 300 χρόνια ἀπό τή γέννησή του; Καί γιά τόν ὁποῖο, ἅγιε Ναυπάκτου κ.κ. Ἱερόθεε, γράψατε πολύ ἐδιαφέροντα κείμενα καί τί πρέπει νά γίνει σήμερα;

Ἀπάντηση: Φυσικά ἰσχύει ὅτι ἡ ἐκκλησιαστική ἀγωγή καί ἡ Παιδεία συνδέεται στενά μέ τόν σκοπό τῆς ζωῆς τοῦ ἀνθρώπου πού εἶναι ἡ θέωση. Ὁ ἄνθρωπος δημιουργήθηκε κατ’ εἰκόνα καί καθ’ ὁμοίωση Θεοῦ, δηλαδή ἔχει νοερό καί αὐτεξούσιο, μέ πορεία πρός τήν θέωση πού εἶναι ἡ ὅραση τοῦ Θεοῦ. Προτιμῶ νά παραμείνω σέ αὐτόν τόν ἁγιογραφικό καί πατερικό ὅρο παρά νά χρησιμοποιῶ τόν σύγχρονο ἀκαθόριστο καί οὑμανιστικό ὅρο «ἀξιοπρέπειa τοῦ ἀνθρωπίνου προσώπου». Βεβαίως, πρέπει νά διασφαλίζονται τά ἀνθρώπινα δικαιώματα, ἀλλά ἀπό πλευρᾶς Ἐκκλησίας δέν μποροῦμε νά παραθεωροῦμε τόν βιβλικό καί πατερικό ὅρο «κατ’ εἰκόνα» καί «καθ’ ὁμοίωση» καί τήν αὐτο­προ­σφορά, τήν αὐτοϋπέρβαση τῶν ἀνθρωπίνων δικαιωμά­των.

Αὐτά δίδασκε ὁ ἅγιος Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός, ὁ ὁποῖος ἦταν καρπός τῆς ἐκκλησιαστικῆς παραδόσεως, ὅπως τήν βρῆκε στό οἰκογενειακό του περιβάλλον καί στό Ἅγιον Ὄρος. Παρατηρῶ ὅτι ἄν θέλουμε νά χαρακτηρίσουμε τόν ἅγιο Κοσμᾶ τόν Αἰτωλό θά τόν ὀνομάζαμε ἁγιορείτη, ἀφοῦ ἐξέφραζε τήν ζωή τοῦ Ἁγίου Ὄρους, καί ὄχι διαφωτιστή, ὅπως ἐκφράσθηκε ὁ διαφωτισμός στήν Εὐρώπη. Ὁ ἅγιος Κοσμᾶς δέν ἦταν ἁπλῶς λόγιος μοναχός ἤ ἱεραπόστολος, ἀλλά προφήτης, ἰσαπόστολος, ἅγιος, θεούμενος, μάρτυρας. Αὐτό φαίνεται στήν διδασκαλία του, τόν θάνατό του, τό μαρτύριό του. Μέσα ἀπό τόν ἅγιο Κοσμᾶ τόν Αἰτωλό βλέπουμε τί εἶναι ἐκκλη­σιαστική ζωή, τί εἶναι ὀρθόδοξη παιδεία, τί εἶναι ἁγιορείτικη ζωή.       

8. Ἐρώτηση: Στά τελευταῖα κείμενά σας συνδυάζετε Σταυρό καί Ἀνάσταση. Εἶναι ἐφικτό νά βιώσουμε αὐτόν τόν συνδυασμό καί πῶς μπορεῖ νά γίνει αὐτό, ὥστε ἀνεβαίνοντας τόν Γολγοθᾶ του ὁ καθένας νά περιμένει τήν Ἀνάσταση;

Ἀπάντηση: Μερικοί θεολόγοι ἰσχυρίζονται ὅτι ἡ δυτική θεολογία τόνισε περισσότερο τόν Σταυρό τοῦ Χριστοῦ, ἐνῶ ἡ ὀρθόδοξη θεολογία τονίζει περισσότερο τήν Ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ, καί ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία εἶναι Ἐκκλησία τῆς Ἀναστά­σεως. Αὐτή ἡ ἄποψη εἶναι ἐσφαλμένη θεολογικά, διότι γίνεται διχοτόμηση μεταξύ τοῦ Σταυροῦ καί τῆς Ἀναστάσεως. Δέν ὑπάρχει Σταυρός χωρίς Ἀνάσταση οὔτε Ἀνάσταση χωρίς Σταυρό.

Στήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία καί θεολογία δέν ὑπάρχει διχοτόμηση μεταξύ τοῦ Σταυροῦ καί τῆς Ἀναστάσεως, γι’ αὐτό ψάλλουμε: «τόν Σταυρόν σου προσκυ­νοῦμεν, Δέσποτα, καί τήν Ἁγίαν σου Ἀνάστασιν δοξάζομεν». Αὐτό τό βλέπουμε σέ ὅλη τήν λατρευτική πράξη τῆς Ἐκκλησίας καί τήν ζωή της.

Γιά παράδειγμα, ἡ θεία Εὐχαριστία δέν εἶναι ἁπλῶς μιά πασχά­λεια ἐμπειρία, ἀλλά καί θυσία τοῦ Γολγοθᾶ, εἶναι σταυροαναστάσιμη ζωή. Δηλαδή, αἰσθάνεται κανείς τήν χαρά τῆς Ἀναστάσεως στόν βαθμό πού συμμετέχει στόν Σταυρό τοῦ Χριστοῦ, στόν ἀγώνα ἐναντίον τῶν παθῶν, τῆς ἁμαρτίας καί τοῦ διαβόλου. Δέν μπορεῖ νά βλέπη κανείς τήν θριαμβευτική ἀτμόσφαιρα τῆς θείας Εὐχαριστίας, ἄν δέν συμμετέ­χει στήν ἀσκητική ζωή τῆς Ἐκκλησίας. Αὐτό σημαίνει βίωση τοῦ μυστηρίου τοῦ Σταυροῦ καί τῆς Ἀναστάσεως τοῦ Χριστοῦ. Ἡ μεταπατερική θεολογία κάνει λόγο γιά τήν θεία Λειτουργία ὡς βασιλεία τοῦ Θεοῦ, χωρίς νά βλέπη συγχρόνως καί τήν προσευχή τοῦ Χριστοῦ στόν κῆπο τῆς Γεθσημανῆ καί τό μαρτύριο τοῦ Σταυροῦ.

Τελικά, τό μυστήριο τῆς Ἀναστάσεως εἶναι συγχρόνως καί δόξα τοῦ Σταυροῦ. Μέσα ἀπό αὐτή τήν προοπτική βλέπουμε τήν ὀρθόδοξη ἐκκλησιαστική ζωή καί ἀποκτοῦμε γνήσιο ὀρθόδο­ξο φρόνημα καί βίωμα.

Δεκέμβριος 2014
πηγή