Γράφει ὁ Κωνσταντῖνος Χολέβας, Πολιτικὸς Ἐπιστήμων
Τελικὰ εἶχε ἄδικο ὁ Κώστας Γαβρᾶς καὶ εἶχε δίκιο ἡ Ἐκκλησία. Θυμίζω τὴν ἀντίδραση ποὺ προκάλεσε ἀνιστόρητη παρερμηνεία τοῦ γνωστοῦ σκηνοθέτη, ὁ ὁποῖος ἀνέλαβε νὰ δημιουργήσει ἕνα ἱστορικὸ ντοκιμαντὲρ γιὰ τοὺς ἐπισκέπτες τοῦ Μουσείου τῆς Ἀκροπόλεως τὸ 2009. Ὁ Γαβρᾶς παρουσίαζε ἀνθρωπάκια μὲ μαῦρα ράσα -ἄμεση ἀναφορὰ σὲ ὀρθοδόξους ἱερεῖς- νὰ καταστρέφουν τὸ ἀέτωμα τοῦ Παρθενώνα λόγω θρησκευτικοῦ φανατισμοῦ. Κι ὅμως, ἕνα τέτοιο περιστατικὸ οὐδέποτε συνέβη ἢ τουλάχιστον δὲν μαρτυρεῖται ἀπὸ τὶς ἱστορικὲς πηγές. Καὶ ἐπειδὴ Ἱστορία εἶναι ἡ μελέτη καὶ τεκμηρίωση βάσει τῶν κειμένων καὶ τῶν μνημείων τῆς κάθε ἐποχῆς, ἔχουμε πλέον μία ἐπιστημονικὴ καταγραφὴ τῆς βυζαντινῆς ἱστορίας τοῦ Παρθενώνα.
Πρόκειται γιὰ τὸ βιβλίο τοῦ Ἀντώνη Καλδέλλη μὲ τίτλο «Ὁ Βυζαντινὸς Παρθενώνας - Ἡ Ἀκρόπολη ὡς σημεῖο συνάντησης Χριστιανισμοῦ καὶ Ἑλληνισμοῦ», τὸ ὁποῖο κυκλοφόρησε στὰ ἀγγλικὰ τὸ 2009 καὶ τώρα στὰ ἑλληνικὰ ἀπὸ τὶς ἐκδόσεις Ψυχογιὸς (Ἀθήνα 2013). Ὁ συγγραφεύς, ποὺ διδάσκει Βυζαντινὴ Ἱστορία στὸ πολιτειακὸ πανεπιστήμιο τοῦ Ὀχάιο τῶν ΗΠΑ, καταγράφει τὴν ἱστορία τοῦ Παρθενώνα ὡς χριστιανικοῦ ναοῦ. Ἐπὶ περίπου χίλια χρόνια ἡ Θεοτόκος λατρεύτηκε στὴν Ἀθήνα μὲ ἐπίκεντρο τὸν Παρθενώνα, ποὺ εἶχε μετατραπεῖ σὲ ὀρθόδοξο ναό, τὴν Παναγία τὴν Ἀθηνιώτισσα. Τὸ 1205 οἱ Σταυροφόροι τὸν μετέτρεψαν σὲ ρωμαιοκαθολικὸ ναό. Ὁ Καλδέλλης παρατηρεῖ, βάσει τῶν πηγῶν, ὅτι.... μεγαλύτερη καὶ γεωγραφικὰ εὐρύτερη φήμη εἶχε ὁ ναὸς κατὰ τὴ χριστιανικὴ περίοδο παρὰ κατὰ τὴν ἀρχαία καὶ ἑλληνιστική. Χιλιάδες ταξιδιῶτες ἔρχονταν ὡς προσκυνητὲς ἀπὸ ὅλη τὴν οἰκουμένη γιὰ νὰ προσκυνήσουν τὸ ἱερό της Θεοτόκου, τὸν Παρθενώνα. Μεταξὺ αὐτῶν, ὁ ὅσιος Νίκων, πολιοῦχος τῆς Σπάρτης, ὁ ὅσιος Λουκᾶς ποὺ ἔκτισε τὸ σπουδαῖο μοναστήρι του στὴ Βοιωτία καὶ ὁ αὐτοκράτορας Βασίλειος Β΄ ὁ Μακεδὼν (ὁ Βουλγαροκτόνος). Αὐτὸ τὸ προσκύνημα τοῦ Βασιλείου τὸ 1018, μετὰ τὴ συντριβὴ τῶν Βουλγάρων, καταγράφει καὶ ὁ Κωστὴς Παλαμᾶς στὸ ἐπικὸ ποίημά του «Ἡ φλογέρα τοῦ βασιλιᾶ».
Από τὸ ἐπιστημονικὸ πόνημα τοῦ καθηγητῆ Καλδέλλη ἀντιγράφω τὸ συμπέρασμά του γιὰ τὴν καταστροφὴ τοῦ ἀετώματος. Γράφει στὴ σελίδα 80: «Ἡ ἀφαίρεση αὐτοῦ του τμήματος τοῦ ἀνατολικοῦ ἀετώματος δὲν εἶχε ἀσφαλῶς νὰ κάνει μὲ τὶς βλάβες ποὺ ὑπέστη ὁ ναὸς κατὰ τὴ φωτιά. Σχετιζόταν μᾶλλον μὲ ἀρχιτεκτονικὲς τροποποιήσεις παρὰ μὲ θρησκευτικὰ ζητήματα. Οὔτε ὅμως καὶ ἡ ζωφόρος ποὺ περιέτρεχε τὸν σηκὸ βανδαλίστηκε γιὰ θρησκευτικοὺς λόγους -τὰ παράθυρα ἀνοίχτηκαν μόνο γιὰ νὰ περάσει τὸ φῶς».
Το βιβλίο προβάλλει τὸν μητροπολίτη Μιχαὴλ Χωνιάτη ὡς ἐκφραστὴ τῆς συνάντησης Χριστιανισμοῦ καὶ Ἑλληνισμοῦ, ἡ ὁποία ἐπετεύχθη στὸ Βυζάντιο μὲ δυσκολίες ἀρχικά, ἀλλὰ μὲ θαυμαστὰ ἀποτελέσματα στὴ συνέχεια. Ἡ ἑλληνορθόδοξη ταυτότητά μας ἔχει τὶς ρίζες σὲ ἐκείνη τὴν περίοδο, γι’ αὐτὸ μόνο φανατικοὶ ἢ ἀγράμματοι ἐπιχειροῦν νὰ ἀπορρίψουν τὸ Βυζάντιο (Ρωμανία). Παραθέτω τὶς σχετικὲς ἐπισημάνσεις ἀπὸ τὸ ἐπίμετρο τοῦ Καλδέλλη (σέλ. 348-349):
«Ἡ εἰρωνεία εἶναι ἐντυπωσιακή. Οἱ βυζαντινοὶ Ἀθηναῖοι, οἱ ὁποῖοι ὡς χριστιανοὶ βρίσκονταν στὸν ἀντίποδα τοῦ “Ἑλληνισμοὺ” καὶ οἱ ὁποῖοι παρεμπιπτόντως δὲν εἶχαν καμία ὑποχρέωση νὰ διασώζουν μνημεῖα, διατήρησαν τὸν Παρθενώνα σχεδὸν ἀνέπαφο καὶ τοῦ ἐπιφύλαξαν μία ἐξιδανικευμένη θέση στὴ χριστιανικὴ λατρευτική τους πρακτική. Ἀντίθετα τὸ σύγχρονο κράτος καὶ οἱ λειτουργοί του κατὰ τὸν 19ο αἰώνα... ἐξάλειψαν σκόπιμα κάθε ἴχνος στὴν Ἀκρόπολη ποὺ ἀνῆκε στὴ μακρὰ περίοδο τῆς “βάρβαρης” ἱστορίας, ποὺ θεωροῦσαν προσβλητικὴ -δηλαδὴ τὰ 2.000 χρόνια ποὺ μεσολάβησαν μέχρι τὸ ἔτος 1821 μ.Χ. (...) Παρομοίως κατεδαφίστηκαν πολλὲς ἀπὸ τὶς βυζαντινὲς ἐκκλησίες τῆς πόλης καὶ τοῦτο ἔγινε μὲ πρόσχημα τὸν ἐκσυγχρονισμό. Ἡ νεωτερικότητα ἔχει παρουσιαστεῖ παντοιοτρόπως ὡς ἡ νόμιμη κληρονόμος τοῦ κλασικοῦ κόσμου καὶ στὸ ὄνομά της ἔχουν στηθεῖ ἀφηγήσεις ποὺ δὲν συμπεριλαμβάνουν τὸ Βυζάντιο».
Ο βυζαντινὸς Παρθενώνας εἶναι κομμάτι τῆς Ἱστορίας μας καὶ τῆς ψυχῆς μας.
Δημοκρατία,21/08/2013Τελικὰ εἶχε ἄδικο ὁ Κώστας Γαβρᾶς καὶ εἶχε δίκιο ἡ Ἐκκλησία. Θυμίζω τὴν ἀντίδραση ποὺ προκάλεσε ἀνιστόρητη παρερμηνεία τοῦ γνωστοῦ σκηνοθέτη, ὁ ὁποῖος ἀνέλαβε νὰ δημιουργήσει ἕνα ἱστορικὸ ντοκιμαντὲρ γιὰ τοὺς ἐπισκέπτες τοῦ Μουσείου τῆς Ἀκροπόλεως τὸ 2009. Ὁ Γαβρᾶς παρουσίαζε ἀνθρωπάκια μὲ μαῦρα ράσα -ἄμεση ἀναφορὰ σὲ ὀρθοδόξους ἱερεῖς- νὰ καταστρέφουν τὸ ἀέτωμα τοῦ Παρθενώνα λόγω θρησκευτικοῦ φανατισμοῦ. Κι ὅμως, ἕνα τέτοιο περιστατικὸ οὐδέποτε συνέβη ἢ τουλάχιστον δὲν μαρτυρεῖται ἀπὸ τὶς ἱστορικὲς πηγές. Καὶ ἐπειδὴ Ἱστορία εἶναι ἡ μελέτη καὶ τεκμηρίωση βάσει τῶν κειμένων καὶ τῶν μνημείων τῆς κάθε ἐποχῆς, ἔχουμε πλέον μία ἐπιστημονικὴ καταγραφὴ τῆς βυζαντινῆς ἱστορίας τοῦ Παρθενώνα.
Πρόκειται γιὰ τὸ βιβλίο τοῦ Ἀντώνη Καλδέλλη μὲ τίτλο «Ὁ Βυζαντινὸς Παρθενώνας - Ἡ Ἀκρόπολη ὡς σημεῖο συνάντησης Χριστιανισμοῦ καὶ Ἑλληνισμοῦ», τὸ ὁποῖο κυκλοφόρησε στὰ ἀγγλικὰ τὸ 2009 καὶ τώρα στὰ ἑλληνικὰ ἀπὸ τὶς ἐκδόσεις Ψυχογιὸς (Ἀθήνα 2013). Ὁ συγγραφεύς, ποὺ διδάσκει Βυζαντινὴ Ἱστορία στὸ πολιτειακὸ πανεπιστήμιο τοῦ Ὀχάιο τῶν ΗΠΑ, καταγράφει τὴν ἱστορία τοῦ Παρθενώνα ὡς χριστιανικοῦ ναοῦ. Ἐπὶ περίπου χίλια χρόνια ἡ Θεοτόκος λατρεύτηκε στὴν Ἀθήνα μὲ ἐπίκεντρο τὸν Παρθενώνα, ποὺ εἶχε μετατραπεῖ σὲ ὀρθόδοξο ναό, τὴν Παναγία τὴν Ἀθηνιώτισσα. Τὸ 1205 οἱ Σταυροφόροι τὸν μετέτρεψαν σὲ ρωμαιοκαθολικὸ ναό. Ὁ Καλδέλλης παρατηρεῖ, βάσει τῶν πηγῶν, ὅτι.... μεγαλύτερη καὶ γεωγραφικὰ εὐρύτερη φήμη εἶχε ὁ ναὸς κατὰ τὴ χριστιανικὴ περίοδο παρὰ κατὰ τὴν ἀρχαία καὶ ἑλληνιστική. Χιλιάδες ταξιδιῶτες ἔρχονταν ὡς προσκυνητὲς ἀπὸ ὅλη τὴν οἰκουμένη γιὰ νὰ προσκυνήσουν τὸ ἱερό της Θεοτόκου, τὸν Παρθενώνα. Μεταξὺ αὐτῶν, ὁ ὅσιος Νίκων, πολιοῦχος τῆς Σπάρτης, ὁ ὅσιος Λουκᾶς ποὺ ἔκτισε τὸ σπουδαῖο μοναστήρι του στὴ Βοιωτία καὶ ὁ αὐτοκράτορας Βασίλειος Β΄ ὁ Μακεδὼν (ὁ Βουλγαροκτόνος). Αὐτὸ τὸ προσκύνημα τοῦ Βασιλείου τὸ 1018, μετὰ τὴ συντριβὴ τῶν Βουλγάρων, καταγράφει καὶ ὁ Κωστὴς Παλαμᾶς στὸ ἐπικὸ ποίημά του «Ἡ φλογέρα τοῦ βασιλιᾶ».
Από τὸ ἐπιστημονικὸ πόνημα τοῦ καθηγητῆ Καλδέλλη ἀντιγράφω τὸ συμπέρασμά του γιὰ τὴν καταστροφὴ τοῦ ἀετώματος. Γράφει στὴ σελίδα 80: «Ἡ ἀφαίρεση αὐτοῦ του τμήματος τοῦ ἀνατολικοῦ ἀετώματος δὲν εἶχε ἀσφαλῶς νὰ κάνει μὲ τὶς βλάβες ποὺ ὑπέστη ὁ ναὸς κατὰ τὴ φωτιά. Σχετιζόταν μᾶλλον μὲ ἀρχιτεκτονικὲς τροποποιήσεις παρὰ μὲ θρησκευτικὰ ζητήματα. Οὔτε ὅμως καὶ ἡ ζωφόρος ποὺ περιέτρεχε τὸν σηκὸ βανδαλίστηκε γιὰ θρησκευτικοὺς λόγους -τὰ παράθυρα ἀνοίχτηκαν μόνο γιὰ νὰ περάσει τὸ φῶς».
Το βιβλίο προβάλλει τὸν μητροπολίτη Μιχαὴλ Χωνιάτη ὡς ἐκφραστὴ τῆς συνάντησης Χριστιανισμοῦ καὶ Ἑλληνισμοῦ, ἡ ὁποία ἐπετεύχθη στὸ Βυζάντιο μὲ δυσκολίες ἀρχικά, ἀλλὰ μὲ θαυμαστὰ ἀποτελέσματα στὴ συνέχεια. Ἡ ἑλληνορθόδοξη ταυτότητά μας ἔχει τὶς ρίζες σὲ ἐκείνη τὴν περίοδο, γι’ αὐτὸ μόνο φανατικοὶ ἢ ἀγράμματοι ἐπιχειροῦν νὰ ἀπορρίψουν τὸ Βυζάντιο (Ρωμανία). Παραθέτω τὶς σχετικὲς ἐπισημάνσεις ἀπὸ τὸ ἐπίμετρο τοῦ Καλδέλλη (σέλ. 348-349):
«Ἡ εἰρωνεία εἶναι ἐντυπωσιακή. Οἱ βυζαντινοὶ Ἀθηναῖοι, οἱ ὁποῖοι ὡς χριστιανοὶ βρίσκονταν στὸν ἀντίποδα τοῦ “Ἑλληνισμοὺ” καὶ οἱ ὁποῖοι παρεμπιπτόντως δὲν εἶχαν καμία ὑποχρέωση νὰ διασώζουν μνημεῖα, διατήρησαν τὸν Παρθενώνα σχεδὸν ἀνέπαφο καὶ τοῦ ἐπιφύλαξαν μία ἐξιδανικευμένη θέση στὴ χριστιανικὴ λατρευτική τους πρακτική. Ἀντίθετα τὸ σύγχρονο κράτος καὶ οἱ λειτουργοί του κατὰ τὸν 19ο αἰώνα... ἐξάλειψαν σκόπιμα κάθε ἴχνος στὴν Ἀκρόπολη ποὺ ἀνῆκε στὴ μακρὰ περίοδο τῆς “βάρβαρης” ἱστορίας, ποὺ θεωροῦσαν προσβλητικὴ -δηλαδὴ τὰ 2.000 χρόνια ποὺ μεσολάβησαν μέχρι τὸ ἔτος 1821 μ.Χ. (...) Παρομοίως κατεδαφίστηκαν πολλὲς ἀπὸ τὶς βυζαντινὲς ἐκκλησίες τῆς πόλης καὶ τοῦτο ἔγινε μὲ πρόσχημα τὸν ἐκσυγχρονισμό. Ἡ νεωτερικότητα ἔχει παρουσιαστεῖ παντοιοτρόπως ὡς ἡ νόμιμη κληρονόμος τοῦ κλασικοῦ κόσμου καὶ στὸ ὄνομά της ἔχουν στηθεῖ ἀφηγήσεις ποὺ δὲν συμπεριλαμβάνουν τὸ Βυζάντιο».
Ο βυζαντινὸς Παρθενώνας εἶναι κομμάτι τῆς Ἱστορίας μας καὶ τῆς ψυχῆς μας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου