Ἀρχιμ. Γεώργιος Καψάνης: «Διώχνουμε τὸν Χριστὸ ἀπὸ τὴν παιδεία, γιὰ νὰ τὴν κάνουμε πανθρησκειακὴ»

Ἀπὸ τὴν κρίση στὴν ἐλπίδα

Ἀρχιμανδρίτης πατὴρ Γεώργιος Καψάνης, Ἡγούμενος Ἱερᾶς Μονῆς Ὁσίου Γρηγορίου Ἁγίου Ὅρους.

Τα εφετινὰ Χριστούγεννα βρίσκουν τὸν λαό μας σὲ κρίσιμη ἀκόμη κατάστασι. Οἱ ἐπικυρίαρχοι δανεισταὶ μᾶς ἐπιβάλλουν ὅλο καὶ πιὸ δυσβάστακτες φορολογίες. Οἱ νέοι μας μαστίζονται ἀπὸ τὴν ἀνεργία. Οἱ ἡλικιωμένοι βιώνουν πρωτοφανῆ ἀνασφάλεια. Γιὰ πολλοὺς χάθηκε ἡ ἐλπίδα. Συνάνθρωποί μας δὲν ἀντέχουν πλέον τὴν οἰκονομικὴ δυσπραγία. Οἱ περισσότεροι ἀγωνιοῦν γιὰ περαιτέρω συνέπειες. Κάποιοι ἀπελπίζονται καί, δυστυχῶς, ὠρισμένοι αὐτοκτονοῦν.

Στὴν προσπάθεια νὰ δοθῆ κάποια λύσις γίνονται πολιτικές, οἰκονομικὲς καὶ ἄλλες ἀναλύσεις, γιὰ νὰ βρεθῆ τί φταίει, τί μᾶς ὠδήγησε μέχρις ἐδῶ.

Οἱ πιστοὶ ἄνθρωποι ὅμως θέτουν ἀλλοιῶς τὸ ἐρώτημα: Τί θέλει ὁ Θεὸς ἀπὸ ἐμᾶς; Γιατί ἐπέτρεψε αὐτὴ τὴν δοκιμασία; Ἀναζητοῦν τὴν αἰτία μὲ ἐλπίδα σὲ Ἐκεῖνον ποὺ προνοεῖ μὲ ἀγάπη γιὰ τὸν κόσμο του.

Αἰσθανόμαστε ἀδύναμοι καὶ πτωχοί, γιὰ νὰ δώσουμε...

μία δική μας ἀνθρώπινη ἀπάντησι. Γι’ αὐτὸ προσφεύγουμε στὸν αἰώνιο λόγο τοῦ Θεοῦ, ὅπως καταγράφηκε στὶς Ἅγιες Γραφές, διότι αὐτὸς φανερώνει τοὺς ἀπορρήτους λόγους τῆς Ἱστορίας, ποὺ εἶναι ἄγνωστοι καὶ ἀκατανόητοι σὲ ὅσους δὲν τὴν βλέπουν ὡς φιλάνθρωπη παιδαγωγία τοῦ Θεοῦ.

Ἡ δοκιμασία ποὺ περνᾶμε σήμερα ἔχει πολλὲς ὁμοιότητες μὲ τὴν ταλαιπωρία τοῦ ἰουδαϊκοῦ λαοῦ κατὰ τὴν ἑβδομηκονταετῆ αἰχμαλωσία του στὴν Βαβυλώνα. Τὸ κράτος τῶν Ἰουδαίων εἶχε καταλυθῆ ἀπὸ τὸν βασιλέα Ναβουχοδονόσορα, ὁ Ναὸς τοῦ Σολομῶντος εἶχε καταστραφῆ, τὰ ἱερὰ σκεύη τοῦ εἶχαν διαρπαγὴ καὶ ὁ λαὸς ἁλυσοδεμένος μεταφέρθηκε στὴν Βαβυλώνα. Ἡ θλίψις τοῦ λαοῦ γιὰ τὸν ξεριζωμὸ καὶ ἡ δυστυχία τῆς σκλαβιᾶς ἤσαν ἀπερίγραπτες. Ὁ θρῆνος καὶ ὁ ὀδυρμὸς γιὰ τὴν χαμένη ἐπίγεια Ἱερουσαλὴμ ἦταν καθημερινὸς τρόπος ζωῆς. Στὶς ὄχθες τῶν ποταμῶν τῆς Βαβυλώνας μοιρολογοῦσαν φέρνοντας στὴν μνήμη τοὺς τὴν Ἱερουσαλήμ: «Ἐπὶ τῶν ποταμῶν Βαβυλῶνος ἐκεῖ ἐκαθίσαμεν καὶ ἐκλαύσαμεν ἐν τῷ μνησθῆναι ἠμᾶς τῆς Σιῶν». Στὶς παρόχθιες ἰτιὲς κρεμοῦσαν οἱ ταλαίπωροι αἰχμάλωτοι τὰ μουσικά τους ὄργανα. Δὲν ἤθελαν νὰ τραγουδήσουν τὰ ἱερά τους ἄσματα σὲ ξένη γῆ. «Πῶς ἄσομαι τὴν ὠδὴν Κυρίου ἐπὶ γὴς ἀλλοτρίας;». Δὲν ἤθελαν νὰ λησμονήσουν ὅτι ἡ ἐπίγεια πατρίδα τους, ἐρημωμένη καὶ κατεσκαμμένη, τοὺς περιμένει. Ἡ λησμοσύνη θὰ ἦταν ἡ ὁλοκληρωτική τους καταστροφή. Νὰ ξεραθῆ τὸ χέρι μου, νὰ χάσω τὴν λαλιά μου, ἔλεγαν θρηνητικά, ἂν σὲ ξεχάσω, Ἱερουσαλήμ, ἂν δὲν σὲ ἔχω σὰν τὴν πρώτη μου λαχτάρα: «Ἐὰν ἐπιλάθωμαί σου, Ἱερουσαλήμ, ἐπιλησθείη ἡ δεξιά μου· κολληθείη ἡ γλῶσσά μου τῷ λάρυγγί μου, ἐὰν μὴ σοὺ μνησθῶ, ἐὰν μὴ προανατάξωμαι τὴν Ἱερουσαλὴμ ὡς ἐν ἀρχὴ τῆς εὐφροσύνης μου» (Ψάλμ. 136).

Ἀνάμεσα σὲ αὐτὸν τὸν λαὸ ἔζησαν συναιχμάλωτοι καὶ τέσσερις εὐγενεῖς νέοι, ὁ προφήτης Δανιὴλ καὶ οἱ Τρεῖς Παῖδες, Ἀνανίας, Ἀζαρίας καὶ Μισαήλ. Ἀνατράφηκαν στὴν βασιλικὴ αὐλὴ τοῦ Ναβουχοδονόσορα καὶ ἔλαβαν ὑψηλὰ ἀξιώματα. Ἀλλά, γιὰ τὴν εὐσέβειά τους στὸν ἀληθινὸ Θεὸ καὶ τὴν προσήλωσι στὶς παραδόσεις τῶν πατέρων τους, συκοφαντήθηκαν καὶ δοκιμάσθηκαν σκληρά. Ὁ προφήτης Δανιὴλ ρίχθηκε στὸν λάκκο τῶν λεόντων καὶ οἱ Τρεῖς Παῖδες στὴν κάμινο τοῦ πυρός. Εὐρισκόμενοι μέσα σὲ αὐτὲς τὶς φρικτὲς συνθῆκες, ποὺ ξεπερνοῦν κάθε περιγραφή, ἐνοίωσαν θαυμαστὴ θεία παρέμβασι καὶ παρηγορία. Ἄγγελος Κυρίου ἐδρόσιζε τοὺς τρεῖς νέους μέσα στὸ καμίνι τῆς φωτιᾶς καὶ ἄλλος ἄγγελος ἡμέρεψε τὰ θηρία, γιὰ νὰ μὴ βλάψουν τὸν Δανιήλ. Στὸ ἀποκορύφωμα τῆς δοκιμασίας τοὺς ἀλλὰ καὶ τῆς θείας εὐλογίας, ἀπὸ τὶς καρδιὲς τῶν εὐσεβῶν νέων ἐπήγασε ἡ γνωστὴ ἐξομολογητικὴ καὶ δοξολογικὴ προσευχή, ὁ θαυμάσιος «Ὕμνος τῶν Τριῶν Παίδων» (Δᾶν. κέφ. 3).

Αὐτὴ ἡ προσευχή, τὴν ὁποία ἐνέπνευσε τὸ Ἅγιο Πνεῦμα στὶς ψυχὲς τῶν μαρτύρων τοῦ ἀληθινοῦ Θεοῦ, ἀποκαλύπτει τὴν πραγματικὴ αἰτία τῆς βαβυλώνειας αἰχμαλωσίας τοῦ ἰουδαϊκοῦ λαοῦ.

Αἰτία τῶν δεινῶν τους ἦταν οἱ ἁμαρτίες τοῦ λαοῦ τους. Μέσα ἀπὸ τὴν φλόγα τῆς καμίνου, ἐξ ὀνόματος ὅλου του λαοῦ, ἂν καὶ αὐτοὶ οἱ ἴδιοι δὲν ἤσαν ποτὲ ἀνυπάκουοι στὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ, οἱ τρεῖς νέοι ἐξωμολογοῦντο μὲ τὰ ἑξῆς λόγια: Εὐλογητὸς εἶσαι, Κύριε, ὁ Θεὸς τῶν πατέρων μας. Δοξασμένο τὸ ὄνομά σου εἰς τοὺς αἰώνας. Ὅ,τι ἀποφάσισες γιά μας καὶ τὴν ἁγία πόλη τῶν πατέρων μας, τὴν Ἱερουσαλήμ, ὅλα εἶναι δίκαια καὶ σωστά. Ὅλα μας βρῆκαν γιὰ τὶς ἁμαρτίες μας. Ἁμαρτήσαμε πολύ, ἀνομήσαμε καὶ σὲ ξεχάσαμε. Δὲν τηρήσαμε τὶς ἐντολές σου. Δὲν σὲ ὑπακούσαμε, ὥστε νὰ εὐτυχήσουμε. Καὶ τώρα μᾶς ἔχεις παραδώσει στὰ χέρια τῶν παρανόμων ἐχθρῶν μας, στὴν δούλευση ἀδίκου καὶ πονηροτάτου βασιλέως (πρβλ. Δᾶν. κέφ. 3).

Καὶ ὁ προφήτης Δανιήλ, συλλογιζόμενος τὴν αἰτία τῆς αἰχμαλωσίας τους, παρομοίως ἐξωμολογεῖτο ὑπὲρ ὅλου του λαοῦ: «Κύριε ὁ Θεὸς ὁ μέγας καὶ θαυμαστός, ὁ φυλάσσων τὴν διαθήκην σου καὶ τὸ ἔλεός σου τοῖς ἀγαπῶσι σὲ καὶ τοῖς φυλάσσουσι τὰς ἐντολᾶς σου, ἠμάρτομεν, ἠδικήσαμεν, ἠνομήσαμεν καὶ ἀπέστημεν καὶ ἐξεκλίναμεν ἀπὸ τῶν ἐντολῶν σου καὶ ἀπὸ τῶν κριμάτων σου καὶ οὐκ εἰσηκούσαμεν τῶν δούλων σου τῶν προφητῶν, οἱ ἐλάλουν ἐν τῷ ὀνόματί σου πρὸς τοὺς βασιλεῖς ἠμῶν καὶ ἄρχοντας ἠμῶν καὶ πατέρας ἠμῶν, καὶ πρὸς πάντα τὸν λαὸν τῆς γὴς» (Δᾶν. κέφ. 9).

Ὁ πόνος τῆς σκληρῆς ἐξορίας εἶχε πιὰ μαλακώσει τοὺς σκληροκάρδιους Ἰουδαίους, τοὺς εἶχε θυμήσει τὰ παρακλητικὰ καὶ ἀφυπνιστικὰ κηρύγματα τοῦ προφήτου Ἱερεμία, τότε ποὺ σὲ ἡμέρες εὐμάρειας οἱ ἄρχοντες, οἱ ἱερεῖς καὶ ὁ λαὸς εἶχαν ἐγκαταλείψει τὴν πίστι στὸν ἀληθινὸ Θεό, προσέθεταν παρανομίες πάνω στὶς παρανομίες καὶ ἐμόλυναν μὲ εἴδωλα τὸν Ναὸ τοῦ Σολομῶντος: «καὶ πάντες οἱ ἔνδοξοι Ἰούδα καὶ οἱ ἱερεῖς καὶ ὁ λαὸς τῆς γὴς ἐπλήθυναν τοῦ ἀθετῆσαι ἀθετήματα βδελυγμάτων ἐθνῶν καὶ ἐμίαναν τὸν οἶκον Κυρίου τὸν ἐν Ἱερουσαλὴμ» (Β  Παραλ. 36, 14). Τότε ποὺ μὲ ἀλαζονεία περιγελοῦσαν τοὺς ἀπεσταλμένους τοῦ Θεοῦ, ἐξευτέλιζαν τὰ λόγια Του καὶ μὲ ἀφροσύνη καὶ ἀγνωμοσύνη περιφρονοῦσαν τὴν φιλανθρωπία Του, μέχρι ποὺ ἔφθασε ἡ ὀργή Του, γιατί ἔμειναν ἀδιόρθωτοι: «καὶ ἐξαπέστειλε Κύριος ὁ Θεὸς τῶν πατέρων αὐτῶν ἐν χειρὶ προφητῶν ὀρθρίζων καὶ ἀποστέλλων τοὺς ἀγγέλους αὐτοῦ, ὅτι ἢν φειδόμενος τοῦ λαοῦ αὐτοῦ καὶ τοῦ ἁγιάσματος αὐτοῦ· καὶ ἤσαν μυκτηρίζοντες τοὺς ἀγγέλους αὐτοῦ καὶ ἐξουδενοῦντες τοὺς λόγους αὐτοῦ καὶ ἐμπαίζοντες ἐν τοῖς προφήταις αὐτοῦ, ἕως ἀνέβη ὁ θυμὸς Κυρίου ἐν τῷ λαῶ αὐτοῦ, ἕως οὐκ ἢν ἴαμα» (Β  Παραλ. 36, 15-16). Θυμήθηκαν οἱ ταλαίπωροι ἐξόριστοί της Βαβυλώνας ὅτι τότε ἦλθε ἡ ὀργὴ τοῦ ἐξανδραποδισμοῦ, ὅταν πιὰ ἡ ἀσέβειά τους καὶ ἡ ἀλαζονεία τους δὲν ἔπαιρναν ἄλλη διόρθωσι.

Εἶναι φανερὸ ἀπὸ τὴν ἐξομολόγησι τῶν ἁγίων Τριῶν νέων καὶ τοῦ Δανιὴλ ὅτι ἡ αἰτία τῶν δοκιμασιῶν τοῦ λαοῦ τοὺς ἦταν ἡ ἀποστασία ἀπὸ τὸν Θεὸ τῶν πατέρων τους, ἡ ἀνυπακοὴ στὸ θέλημά Του, καὶ ὅτι οἱ δοκιμασίες ἦταν φανέρωσις τῆς παιδαγωγούσης ἀγάπης Του πρὸς τὸν λαό Του, ἀπὸ τὸν ὁποῖο περίμενε μετάνοια καὶ διόρθωσι.

Ἡ ἀποστασία τῶν Ἰουδαίων ἦταν, ὅπως φαίνεται, καθολική. Καὶ οἱ ἄρχοντες καὶ οἱ ἀρχόμενοι εἶχαν τὸ δικό τους μερίδιο στὴν ἀποστασία. Οἱ ἄρχοντες μπορεῖ νὰ εἶχαν μεγαλύτερη εὐθύνη, ἀλλὰ καὶ ὁ λαὸς εἶχε τὶς δικές του εὐθύνες.

Ὁ Ναβουχοδονόσορ εἶχε γίνει τὸ παιδαγωγικὸ ὄργανο τοῦ Θεοῦ. Ἐδυνάστευε τοὺς Ἰουδαίους κατὰ παραχώρησιν Θεοῦ, γιὰ νὰ ἀντιληφθοῦν τὰ λάθη καὶ τὶς παρεκτροπές τους καὶ νὰ ἔλθουν σὲ μετάνοια.

Χρειάσθηκε ὅμως νὰ εὑρεθοῦν καὶ πρόσωπα μὲ προφητικὸ χάρισμα, τὰ ὁποία μέσα στὴν κόλασι τῆς δυστυχίας θὰ διέσωζαν τὴν εὐσέβεια καὶ θὰ ἀποτελοῦσαν τὸ ἐκλεκτὸ λείμμα, χάριν τοῦ ὁποίου ὁ Θεὸς θὰ ἔσωζε ὅλον τὸν ταλαιπωρημένο λαό.

Ἑβδομήντα χρόνια κράτησε ἡ αἰχμαλωσία τῶν Ἰουδαίων στὴν Βαβυλώνα. Ἀνάλογες ἡ καὶ πιὸ μακρόχρονες ἤσαν καὶ οἱ νεώτερες δοκιμασίες τοῦ χριστιανικοῦ μας λαοῦ. Δὲν ξέρουμε πόσο θὰ κρατήση ἡ τωρινὴ δική μας δοκιμασία. Τὸ μήνυμα τῶν ἁγίων Τριῶν Παίδων, τὸ ὁποῖο διαχρονικὰ περνᾶ μέχρις ἐμᾶς σήμερα, εἶναι ἡ πρόσκλησις σὲ μετάνοια, στὴν μετάνοια ποὺ ἐκφράζει ἡ προσευχή τους. Μᾶς προσκαλοῦν νὰ ἐπιστρέψουμε στὴν πνευματικὴ παρακαταθήκη, τὴν ὁποία μᾶς ἄφησαν οἱ πατέρες μας καὶ ἐμεῖς τὴν ξεχάσαμε, θαμπωμένοι ἀπὸ τὴν αἴγλη τῶν φώτων τῆς Ἑσπερίας καὶ ἀποχαυνωμένοι ἀπὸ τὴν εὐμάρεια τῆς οἰκονομικῆς της δῆθεν ἀκμῆς. Ἐποιήσαμε καὶ ἐμεῖς, ἄρχοντες καὶ ἀρχόμενοι, «τὸ πονηρὸν ἐνώπιον Κυρίου» καὶ ἴσως τώρα συνειδητοποιοῦμε καλλίτερα τὶς μεγάλες μας ἁμαρτίες: Διώχνουμε τὸν Χριστὸ ἀπὸ τὴν παιδεία, γιὰ νὰ τὴν κάνουμε πανθρησκειακή. Τὸν ἀπομακρύνουμε ἀπὸ τὴν δημόσια ζωή, διότι μᾶς ἐνοχλεῖ ἡ παρουσία Του. Καταργοῦμε τὴν ἀργία τῆς Κυριακῆς, ἐπειδὴ ἐξυπηρετοῦνται τὰ μεγάλα οἰκονομικὰ συμφέροντα. Βλασφημοῦμε τὸ πανάγιο Πρόσωπό Του μὲ χυδαῖες θεατρικὲς καὶ κινηματογραφικὲς ταινίες καὶ βιβλία. Νομιμοποιήσαμε τὴν διάλυσι τῆς οἰκογένειας καὶ τὴν φρικτὴ ἁμαρτία τῶν ἐκτρώσεων. Ἀνεχθήκαμε τὴν πλεονεξία τῶν πλουτοκρατῶν καὶ τὴν διαφθορὰ στὴν δημόσια διοίκησι. Παραδοθήκαμε στὸ χρῆμα, στὴν σάρκα, στὴν δόξα. Χάσαμε τὴν ἀνθρωπιά μας, κλειστήκαμε στὴν φιλαυτία μας. Ἐγκαταλείψαμε τὴν πατροπαράδοτη εὐσέβεια ὡς ἀναχρονιστικὴ καὶ ἐκκοσμικευθήκαμε, γιὰ νὰ εἴμαστε σύγχρονοι καὶ κοινωνικὰ παραδεκτοί. Νοθεύσαμε τὰ Ὀρθόδοξα θεολογικά μας κριτήρια, δημιουργήσαμε διάφορες «θεολογίες» ποὺ δὲν συμφωνοῦν μὲ τὴν θεολογία τῶν Ἁγίων Πατέρων μας, αὐτοσχεδιάζουμε μὲ αὐθάδεια, γιὰ νὰ ἐγκλιματισθοῦμε δῆθεν στὸ παγκοσμιοποιμένο περιβάλλον.

Χάσαμε τὸν προσανατολισμό μας, καὶ γι’ αὐτὸ γίναμε ὑποχείριοι τῶν δυναστῶν. Τὸ ἔχει δείξει ἐπανειλημμένως ἡ Ἱστορία, ὅτι οὔτε οἱ ἰσχυροί του κόσμου οὔτε οἱ κραταιοὶ οἰκονομικοὶ μηχανισμοὶ θὰ μποροῦσαν νὰ μᾶς ὑποδουλώσουν, ἐὰν ἐμεῖς δὲν εἴχαμε παρακούσει τὸν Ἅγιο Θεό.

Πλησιάζουμε στὴν παγχαρμόσυνη ἑορτὴ τῶν Χριστουγέννων. Ἡ ἐλπίδα πάλι προβάλλει. Κατὰ τὴν προεόρτιο αὐτὴ περίοδο ἡ Ἐκκλησία τιμᾶ ἰδιαιτέρως τὸν προφήτη Δανιὴλ καὶ τοὺς ἁγίους Τρεῖς Παίδας. Μὲ τὴν ζωὴ τοὺς προετύπωσαν καὶ προεφήτευσαν τὰ γεγονότα τῆς ἐνσάρκου θείας Οἰκονομίας. Ὁ προφήτης Δανιὴλ μάλιστα εἶχε πολλὲς καὶ μεγάλες θεϊκὲς ἀποκαλύψεις. Εἶδε μεταξὺ ἄλλων τὸν Παλαιὸ τῶν Ἡμερῶν, ποὺ δὲν εἶναι ἄλλος ἀπὸ τὸν σαρκωθέντα Λόγο τοῦ Θεοῦ, τὸν ἐνανθρωπήσαντα Κύριο Ἰησοῦ Χριστὸ καὶ Σωτήρα μας.

Τὴν γέννησί Του ἀπὸ τὴν Παρθένο Μαρία θὰ ἑορτάσουμε καὶ πάλι. Αὐτὸς εἶναι ὁ μόνος ποὺ μπορεῖ νὰ μᾶς παρηγορήση, νὰ μᾶς δώση ἐλπίδα καὶ νὰ μᾶς διαβεβαιώση ὅτι κανεὶς Ναβουχοδονόσορ, ὅποια σημερινὴ ὀνομασία καὶ ἂν ἔχη, δὲν μπορεῖ νὰ μᾶς ὑποδουλώση, ἐὰν ἐμεῖς μένουμε στερεοὶ στὴν Πίστι καὶ τὴν ζωὴ τῶν Πατέρων μας.

Ἱκετεύομε τὸν ἐκ φιλανθρωπίας σαρκωθέντα καὶ νηπιάσαντα Θεό, τὸν Παλαιὸν τῶν Ἡμερῶν καὶ δὶ’ ἠμᾶς γενόμενον Παιδίον Νέον, νὰ μᾶς συγχωρήση καὶ νὰ μᾶς ὁδηγήση στὴν χριστιανικὴ ζωή, γιὰ νὰ ἀμβλυνθῆ καὶ τελικὰ νὰ ξεπερασθῆ ἡ παροῦσα δεινὴ οἰκονομική, κοινωνική, ἠθικὴ καὶ κυρίως πνευματικὴ κρίσις.

Εὐλογημένα Χριστούγεννα.

Ὁ Καθηγούμενος τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Ὁσίου Γρηγορίου Ἁγίου Ὅρους

Ἀρχιμ.Γεώργιος

Ἅγια Χριστούγεννα 2012

Ἀκτίνες